Hofleverancier

Aardappels uit eigen moestuin, zigeunerzwammen uit het bos, appelmoes van 'wilde' appeltjes, zelfgemaakte frambozenmarmelade alsmede wortelen en yoghurt uit de supermarkt. Dat zijn de ingrediënten van het avondmaal dat Nicôle op dit moment aan het bereiden is. Het wordt heerlijk en omdat ze ons op vier van de zes ingrediënten heeft getrakteerd, mag Moeder Natuur wat ons betreft het predicaat hofleverancier krijgen.

Vossenbessenbrood

We halen onze Dutch oven tevoorschijn en gaan vossenbessenbrood maken. Voor het deeg hebben we de volgende ingrediënten nodig: 500 gram bloem, 100 ml melk, 150 ml lauw water, 2 eetlepels margarine, 1/2 blokje (verse) gist, 1/2 eetlepel zout, 1/2 theelepel suiker en een handvol gedroogde vossenbessen - lingon. We mengen alle ingrediënten in een beslagkom en kneden er plakvrij deeg van. De vossenbessen voegen we als laatste toe en kneden we goed door het deeg heen. Dan dekken we de kom af met vershoudfolie en laten we het deeg 3 kwartier rijzen. Vervolgens kneden we het deeg nogmaals - dit keer voorzichtig - en laten het daarna een 1/2 uur rijzen. Nu gaat het rijzen veel sneller dan de eerste keer.

Om aanbranden te voorkomen, bedekken we de binnenkant van de Dutch oven met keukenpapier. De ervaring heeft ons geleerd dat dit als je de Dutch oven boven het vuur hangt zoals wij gaan doen - je kunt hem ook in het vuur zetten en de deksel met gloeiende kooltjes bedekken - geen overbodige luxe is.

Tijd om het deeg in de Dutch oven te leggen.

 

Ziet het er nu niet al prachtig uit?

Vervolgens hangen we de pan boven het vuur.

En doet de warmte daarvan de rest. Het is een beetje experimenteren om uit te vinden hoe hoog je het vuur moet opstoken en hoe lang het brood precies moet bakken. Wordt het te heet in de Dutch oven, dan verbrandt het brood. Wordt het daarentegen niet warm genoeg, dan wil het deeg niet rijzen en blijft het deels rauw. Normaal gesproken heb je na twee keer uitproberen de slag wel te pakken. Wanneer het brood aan de onderkant bruin wordt, draaien we het om (let op dat je het deksel van de Dutch oven niet te vaak optilt, want elke keer ontsnapt er veel warmte). Het brood is klaar wanneer je er een sateprikker in kunt steken en deze er ook weer uit kunt halen zonder dat deze blijft plakken.

Uiteindelijk ziet ons brood er zo uit.

Vossenbessenbrood is zonder beleg prima te eten. Je kunt er ook een dun laagje boter op doen of ons voorbeeld volgen en er citroenmarmelade op smeren, dat laatste geeft een heerlijk frisse smaak!

Voor meer informatie over Dutch ovens - waar je naast brood ook veel andere dingen in kunt maken en die je natuurlijk niet alleen in Zweden, maar ook in Nederland (of waar dan ook) kunt gebruiken - verwijzen we graag naar de website van onze partner in buitenleven Zweden Relax.

Presentje

Tijdens het wassen van de auto krijgen we van Moeder Natuur een fraai presentje. Het is net alsof ze ons er voor wil belonen dat we ons voertuig zo netjes schoon houden.

Van dichtbij is het effect van de waterdruppels die het zonlicht breken helemaal prachtig om te zien.

Bruine ringboleet

Na 's ochtends een flinke hoeveelheid eekhoorntjesbrood te hebben geplukt, vindt Nicôle het tijd om weer eens een 'nieuwe' paddenstoel uit te proberen. Haar keuze valt op de bruine ringboleet en we hoeven niet lang te zoeken voordat we daarvan een voor ons avondeten toereikende hoeveelheid hebben vergaard.

Zo ziet de bruine ringboleet er uit. Hij heeft een bruine hoed, een ring om zijn steel en is bedekt met een dikke laag plakkerig slijm.

De Zweedse naam van deze paddenstoel is smörsopp. Letterlijk vertaald betekent dat boterboleet. We hebben geen idee of dat te maken heeft met de slijmlaag die de paddenstoel bedekt. Het 'vlees' van de boterboleet heeft na het schoonmaken in elk geval een sterk op die van boter lijkende kleur.

Tijdens het schoonmaken verwijderen we het vel dat de hoed van de boleet bedekt alsmede de buisjes aan de onderkant van de hoed.

Volgens de paddenstoelengidsen is de bruine ringboleet bij uitstek geschikt om te eten. Hij krijgt drie sterren en dat is de hoogst mogelijke klassering.

Het schoonmaken van deze paddenstoelen is een tijdrovende klus en je moet niet vies zijn van kleverige handen.

 

Eindelijk liggen ze dan in de pan. De botergele stukjes zijn plakjes van de bruine ringboleet en we hebben er ook nog wat eekhoorntjesbrood aan toegevoegd.

Het eindresultaat: spätzle - een Duits-Oostenrijks deeggerecht - met een heerlijke paddenstoelensaus. Nou ja, heerlijk? De bruine ringboleet is prima te eten, maar wat ons betreft ontbreekt het deze paddenstoel een beetje aan smaak. We bakken er daarom nog snel wat blokjes spek bij en daarmee is ons paddenstoelenmaal helemaal af. Smullen maar!

Zonaanbidders

De late zomer is de tijd waarin we de libellen - trollsländor in het Zweeds - het meest zien. Deze insecten hebben dan na een veelvoud van vervellingen hun volwassen stadium bereikt en maken in grote aantallen het luchtruim onveilig. Libellen zijn fervente jagers. Ze eten allerlei soorten insecten en als het zo uitkomt zelfs hun eigen soortgenoten. Ook uitzonderlijk grote insecten zijn voor libellen niet veilig. Zo heb ik afgelopen zomer van dichtbij gezien hoe een libelle in volle vlucht een koninginnenpage te grazen nam. Het ene moment fladderde de mooie vlinder nog vlak voor mijn ogen, het andere moment werd deze gevangen in de kaken van een forse libelle van me weggevoerd. Ik stond er even helemaal perplex van. Libellen zijn echte zonaanbidders die vooral nu het kouder wordt steeds weer de warmte van de zon opzoeken. Wanneer ze van een zonnebad genieten, zijn ze relatief eenvoudig te fotograferen.

Het paddenstoelenbos

We maken een wandeling door het bos. Er is een enorme diversiteit aan paddenstoelen te zien. Veel daarvan voldoen in meer of mindere mate aan het beeld dat we van een paddenstoel hebben: een steel met daarop een platte of bolvormige hoed. Er zijn echter ook exemplaren met een meer exotisch uiterlijk. Onderstaande foto's geven een korte impressie van wat we zoal zien.

Zoet!

Gisteren konden we onszelf niet meer bedwingen en schroefden we een van de onderste planken van de aardappelkist los. De aarde die we te zien kregen, zat vol met dunne witte wortels van de planten. Nadat we die opzij hadden gewroet, kwamen de eerste aardappels tevoorschijn.

Het waren er na een beetje graaien best veel, maar bijzonder groot waren ze niet. We verzamelden het eerste deel van onze aardappeloogst op een ontbijtbord.

Daarna namen we het grootste exemplaar nog even apart voor een statieportret.

 

Het is nog even afwachten hoeveel aardappels het experiment met de aardappelkist ons uiteindelijk gaat opleveren. Gezien het formaat van de nu geoogste piepers moeten we er echter niet op rekenen dat we van de totale oogst lang zullen kunnen eten. Toch zijn we wat één ding betreft wél uitermate tevreden met de uitkomst van het experiment en dat is de smaak van onze zelf gekweekte aardappels. Die is namelijk verrassend zoet!

Appelmoes

De appelmoesproductie draait op volle toeren. De appeltjes zijn afkomstig van verwilderde appelbomen bij niet meer bewoonde huizen hier in de buurt. Puur natuur dus en gratis bovendien, maar o wat zijn ze klein! Het kost een dik uur schillen om de pan op de foto voor driekwart te vullen. Daarna nog een half uur zachtjes koken voordat er weer enkele potten met overheerlijke appelmoes kunnen worden gevuld. En ondertussen loopt het water ons al in de mond...

Ik ben geen hamster!

Mijn baasje moet hard lachen wanneer ze terugkomt na een bezoek aan de apotheek om medicijnen voor me te halen. "Jeanny, je bent helemaal geen hond", zegt ze tegen me. "Je bent gewoon een groot uitgevallen hamster. Kijk maar, ik heb het zwart op wit."

Nou ja zeg! Weten ze niet alleen niet hoe ze mijn naam moeten schrijven, maar denken ze ook nog eens dat ik een hamster ben. Hoe komen ze erbij! Zou zo'n beestje een pil van dit formaat kunnen innemen, denk je?

Voorbij

De lange, hete en droge zomer is voorbij. De temperatuur komt overdag hooguit nog in de buurt van de 15 graden en zakt 's nachts met gemak tot ver onder de 10 graden weg. De zon laat zich nog maar sporadisch zien, het regent regelmatig en soms niet zuinig ook. De afgelopen dagen werd ons huis langzaam maar zeker door een vochtige kilte in bezit genomen en gisteravond waren we gedwongen om voor het eerst in lange tijd weer een bescheiden vuurtje in de houtkachel te stoken. Wat voelde dat lekker! Terwijl in het bos de herfstgeuren zich steeds meer aan ons opdringen, kijken we uit naar een lang najaar met veel leuke buitenactiviteiten. En uiteraard hopen stiekem dat we ook nog een mooie nazomer tegemoet mogen zien.

Absolute stilte

Bij het invallen van de duisternis loop ik over de gravelweg door het bos. Afgezien van het knarsen van de steentjes onder mijn schoenen is er niets te horen. Of het moet die ene vogel zijn die in de bossages langs de weg al een veilige plek voor de nacht dacht te hebben gevonden, maar nu door mij wordt opgeschrikt en er luid krijsend vandoor gaat. Dan kom ik bij het meer. Ik verlaat de weg en klauter door het bos naar de oever. Daar neem ik plaats op een grote steen en laat ik me door de absolute stilte overrompelen. Even later is de lucht zo ver afgekoeld dat het nog veel warmere water van het meer begint te verdampen. Langzaam vormt zich vlak boven het wateroppervlak een dunne op mist lijkende laag. Het is sprookjesachtig mooi, een moment om nooit te vergeten.

Heerlijk zoet

Eindelijk dragen onze aarbeiplanten enkele rode vruchten. Het zijn er drie en daarom kunnen we eerlijk delen. De aardbeien zijn heerlijk zoet. Ze smaken naar meer, maar we vragen ons af of de rest van de vruchten die aan de planten hangen nog wel rijp gaan worden. Veel vaart zit er namelijk niet in.

Pedicure

Om de paar weken ga ik er eens goed voor liggen om mijn nagels door mijn baasje te laten bijwerken. Die doet dan eerst met een grote tang het grovere werk.

 

Om vervolgens de klus met een nagelknipper af te maken. Meestal laat ik maar twee voeten per keer doen, anders duurt het me te lang. Vandaag heb ik echter meer geduld en mag mijn baasje in één keer de nagels van alle vier mijn voeten fatsoeneren.

SFI op de schop

De SFI-opleiding gaat op de schop. Volgens een vandaag te behandelen voorstel verdwijnt de opleiding Svenska för invandrare - Zweeds voor immigranten - als aparte schoolvorm en wordt deze in plaats daarvan onderdeel van komvux, het volwassenenonderwijs dat door de gemeenten wordt georganiseerd. Daarnaast wordt de opleiding ook inhoudelijk aangepast. Het is de bedoeling dat deze in haar nieuwe vorm meer op het niveau en tempo van de individuele leerling wordt afgestemd en dat het makkelijker wordt om de opleiding te combineren met andere (beroeps)opleidingen, een baan of het runnen van een eigen bedrijf.

Nu komt het nog veelvuldig voor dat immigranten zonder wat voor opleiding dan ook in hetzelfde klaslokaal dezelfde SFI-lessen krijgen als bijvoorbeeld immigranten met een middelbareschool of universitair diploma op zak. Tevens is voor deze twee nogal verschillende groepen studenten de duur van de opleiding veelal nog gelijk. Het moge duidelijk zijn dat dit voor zowel de kwaliteit van het onderwijs als voor de motivatie van de studenten niet bepaald bevorderlijk is, iets waarover we ook regelmatig Nederlandse immigranten horen klagen. In haar nieuwe vorm zal de SFI-opleiding volgens het voorstel in drie verschillende niveaus en tempo's worden gegeven. Dit zal gebeuren in gescheiden klaslokalen en de studenten zullen afhankelijk van hun kennis en vooropleiding in de voor hen meest passende groep worden ingedeeld.

Een ander manco van de huidige opleiding is dat deze vaak niet is te combineren met andere opleidingen, een baan of het runnen van een eigen bedrijf omdat de lessen overdag tijdens de normale schooluren worden gegeven. Ongeveer de helft van de gemeenten biedt geen mogelijkheid om de lessen 's avonds te volgen en ongeveer een derde van de gemeenten biedt sowieso geen enkele mogelijkheid voor deeltijdstudie. Om dit manco te ondervangen, worden de gemeenten volgens het voorstel verplicht om de lessen voortaan aan te bieden op tijden die de studenten passen.

 

Wat ons betreft is de aankomende hervorming van de SFI-opleiding een goede zaak, al is het aan de andere kant wel jammer dat allerlei komische excessen zoals wij die toen we deze opleiding van augustus 2005 tot juni 2006 volgden - en waarover we 'dankbaar' in onze boeken Naar de Noorderzon en In het Hoge Noorden schreven - dan niet meer zullen voorkomen.

Na regen komt zonneschijn

Ook bij ons in Laggåsen viel de regen vanochtend met bakken uit de hemel. Het was zelfs zo erg dat Nicôle voor de wandeling met Jeanny een kledingstuk uit de kast haalde dat ze hooguit enkele keren per jaar gebruikt. Dit jaar had de regencape het daglicht nog niet gezien, tot vandaag dus. Ondanks de weinig flatteuze uitstraling daarvan lijkt Nicôle echter wel tevreden met haar uitdossing.

Het gezegde na regen komt zonneschijn ging ook vandaag op. En daardoor kon Nicôle de cantharellen die ze in de stromende regen had geplukt, lekker op haar gemak in het zonnetje schoonmaken.

Monsterbosbrand - finale?

Eindelijk is er in het door de monsterbosbrand getroffen gebied ten westen van Sala flink wat regen gevallen. De leider van de blusoperatie heeft openlijk de regengoden bedankt en verklaart dat het er thans op lijkt dat de situatie enigszins onder controle is. Dit betekent echter nog lang niet dat de brand is geblust. Daarvoor dienen nog omvangrijke nabluswerkzaamheden te worden uitgevoerd waarbij de hulp van Moeder Natuur - in de vorm van regen - onontbeerlijk is. Het kan nog weken tot maanden duren voordat het vuur daadwerkelijk is gedoofd.

Moestuinblues - vervolg

De blijdschap dat het grootste deel van onze moestuin de hagelbuien van het recente noodweer had overleefd, heeft inmiddels plaatsgemaakt voor een minder prettige emotie. Gisteren viel ons namelijk op dat in een van onze twee bakken de bladeren van de pompoenplanten slap hingen. Nadere inspectie wees uit dat van alle planten in deze bak de stengels net boven de grond waren aangeknaagd en in enkele gevallen zelfs helemaal doorgeknaagd. Eén pompoenplant was compleet van zijn wortels gescheiden en ook de meeste boerenkool- en spruitenplanten waren vakkundig geveld.

 

Het moge duidelijk zijn dat we even hardgrondig hebben staan vloeken toen we beseften dat we in één klap de helft - het ziet er namelijk niet naar uit dat de aangeknaagde planten het nog gaan redden - van onze mogelijke oogst waren kwijtgeraakt. En dat ook de andere helft in acuut gevaar verkeert. We weten niet met zekerheid welk dier de schade aan onze moestuin heeft veroorzaakt, maar de meest voor de hand liggende boosdoener is volgens ons een woelmuis. Zo staat onze liefdevolle relatie met alle dieren in de natuur om ons heen ineens nogal ongemakkelijk op scherp.

 

Hoe kunnen we de planten in bak nummer twee beschermen?

We zien namelijk liever bovenstaand plaatje dan dat hieronder!

Monsterbosbrand - vervolg

De monsterbosbrand ten westen van Sala is nog niet onder controle. Wel zijn de brandweer en reddingsdiensten enigszins optimistisch omdat de intensieve waterbombardementen die gisteren en vandaag aan de rand van het brandende gebied zijn uitgevoerd tot gevolg lijken te hebben dat de brand zich niet verder uitbreidt. Meer dan dat valt er voorlopig echter niet te bereiken. De brand heeft namelijk een dusdanige omvang dat alleen Moeder Natuur deze middels langdurige en intensieve regenval kan blussen. Omdat er in het getroffen gebied vooralsnog geen regen van betekenis wordt verwacht, gaat men er vanuit dat de brand nog weken tot maanden zal duren. En zelfs dan zijn we er nog niet vanaf, want de vuurgloed zit inmiddels zo diep in de grond dat het niet ondenkbaar is dat deze in het voorjaar hier en daar weer opduikt. Geen prettig vooruitzicht dus.

 

Op de website van de Noorse televisiezender TV2 staat een animatie van hoe de rook van de bosbrand zich de afgelopen dagen over Noord-Europa heeft verspreid. En op de website van Dagens Nyheter staan enkele luchtfoto's van het getroffen gebied.

Noodweer - finale

Maandag 4 augustus 2014 - Dagboekfragment

 

Zo krijgen we nogmaals een vreselijk noodweer over ons heen. Wat regen en hagel betreft is het net zo erg als gisteren, maar gelukkig houdt de wind dit keer minder heftig huis - bij ons tenminste... Het laatste deel van het onweer zitten we thuis uit. Nicôle zit bij Jeanny in de auto en ik volg met behulp van een vers opgeladen laptop het verloop van de storm - neerslag en bliksem via SMHI radarbild blixtar - en het aantal huishoudens met stroomuitval dat via de website van netbeheerder Fortum - even klikken op de gewenste provincie en vervolgens gemeente - live te volgen is. In minder dan een half uur tijd zie ik het aantal storingen in Värmland van net onder de 1.000 tot boven de 5.000 oplopen!

 

Aan het begin van de avond schrik ik terwijl het noodweer langzaam afneemt ineens op van het gepiep van twee alarmsignalen die door het huis klinken. De vriezer en de koelkast, we hebben dus weer stroom! De thermometer in de koelkast staat op 17 graden en die van de vriezer op 4. Een snelle controle leert dat de etenswaren onderin de vriezer en al het vlees nog stevig bevroren zijn. Alleen de cantharellen die we de afgelopen weken spaarzaam hebben geoogst, gesmoord en ingevroren, zijn weer ontdooid en dus verloren gegaan. De schade die we door het noodweer hebben opgelopen, valt uiteindelijk dus wel mee. Meer dan enkele kilo's aardappels en cantharellen schieten we er niet bij in. Verder moeten we enkele op scherp staande bomen kappen en flink wat door de storm gevelde bomen tot brandhout verwerken. Nee, het had heel veel erger gekund.

 

Tot zover het verslag van het noodweer dat afgelopen zondag en maandag over Värmland trok.

Noodweer - vervolg

Maandag 4 augustus 2014 - Dagboekfragment

 

's Ochtends hebben we nog steeds geen stroom. Geen oppeppende koffie of thee bij het ontbijt dus, maar lauwe UHT-melk uit een pak dat we nog ergens achter in een kast hadden staan. We durven niets uit de koelkast te pakken omdat de temperatuur daarin dan alleen nog maar sneller zal oplopen. Verder maken we ons lichtelijk zorgen om de inhoud van de vriezer. Bij stroomuitval duurt het tussen de 12 en 24 uur voordat de temperatuur daarin boven nul komt en de etenswaren beginnen te ontdooien. En 12 uur zonder stroom zijn we al ruim gepasseerd.

 

Dan maken we buiten rondom het huis de balans op. We constateren geen schokkende zaken, of het moet zijn dat de aardappelplanten het geweld van de hevige regen en hagel niet hebben overleefd. We kunnen het experiment met de aardappelkast dus niet helemaal afmaken en zullen binnenkort de aardappels - zo die er zijn - moeten oogsten. De rest van de gewassen heeft wel hagelschade opgelopen, maar lijkt nog niet verloren.

 

Op de helling aan de overkant van de beek zijn enorm veel bomen gesneuveld. Zo'n 20 à 30 zijn er ontworteld of afgebroken. En dat zijn dan alleen de bomen die we direct in het zicht hebben. Dichter bij het huis staat er een tiental bomen dusdanig scheef dat ze moeten worden geveld. Op ongeveer 50 meter van het huis hangt er een deel van een afgebroken boom over de electraleiding. Het kost wat tijd en behendigheid om deze met behulp van een lange stok door middel van enkele goed geplaatste zetten van de leiding af te wippen.

 

Vervolgens gaan we met de auto op pad om wat boodschappen te doen. En terwijl we onderweg zijn, pakken donkere wolken zich samen en worden we nogmaals op een vreselijk noodweer getrakteerd.

 

Wordt vervolgd...